Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşundan bu yana dışişlerinde yaşadığı sorunları çözmek maksadıyla neredeyse her zaman ilk olarak diplomasi kanalını tercih etti. Peki, Türkiye dış ilişkilerinde nasıl? Diplomatlarımız ve bürokratlarımız başarılı mı? Türkiye Diplomasisi hep mi böyleydi? Öncelikle son dört yılda neler yaşadı ona bakalım. Aşağıdaki Kronolojik liste, 2014 yılında Mit TIR’larının Adana’da durdurulmasından sonra hazırlanmıştır.

19 Ocak 2014: Muhalefet kanadının iddiasına göre El Kaide örgütüne silah taşıyan MİT TIR’ları Adana’da jandarma tarafından durduruldu. Tutanağa göre, araçtaki görevliler TIR’ı durduran jandarmaya, “Arayamazsın, devlet sırrı” dedi. Olay Savcılık ve Milli İstihbarat Teşkilatı arasında krize neden oldu.  Hükümet kanadına göre, TIR’ların içerisinde Bayırbucak Türkmenlerine giden yardımlar vardı. Olayda Türk Diplomasisi, dış ilişkilerinde büyük yara aldı.

27 Mart 2014: Dönemin Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın da dahil olduğu iddia edilen bir ses kaydı Youtube’ta paylaşıldı. Türkiye’de Youtube’a erişim yasağı geldi.

11 Haziran 2014: Türkiye Cumhuriyeti Musul Başkonsolosluğuna IŞİD terör örgütü saldırdı. Başkonsolos dahil olmak üzere 49 kişi rehin alındı. 101 günlük esaretin ardından kurtarıldılar.

06 Ekim 2014: Ayn-el Arap’ta (Kobani) yaşanan olaylar nedeniyle, HDP’nin yaptığı protesto çağrısı sonunda yaşanan olaylarda tam 50 kişi hayatını kaybetti.

22 Ocak 2015: Somali’nin başkenti Mogadişu’da bomba yüklü araçla Türk delegasyonunu hedef alan saldırı düzenlendi.

22 Şubat 2015: Suriye’de IŞİD’in kontrolü altında bulunan bölgede yer alan, Süleyman Şah Saygı Karakolu’ndaki türbeye ait emanetlerin tahliye edilmesi amacıyla “Şah Fırat” operasyonu yapıldı.

Şah Fırat Operasyonu

17 Mart 2015: Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’nın temel atma töreni Kars’ta yapıldı.

15 Nisan 2015: Avrupa Parlamentosu ‘Soykırım Tasarısını’ kabul etti.

20 Temmuz 2015: Terör Örgütü PKK’nın Suruç ilçesinde yaptığı bombalı saldırı sonucunda 34 kişi hayatını kaybetti, 104 kişi yaralandı. Olaydan sonra ‘Çözüm Süreci’ askıya alındı.

24 Kasım 2015: Rusya Federasyonu’na ait savaş uçağı, Türkiye tarafından, sınır ihlali nedeniyle düşürüldü. Rus tarafı sınırın geçilmediğini iddia etti. Olaydan sonra Türkiye ve Rusya arasında kriz başladı. İlişkiler zedelendi. Olaydan yaklaşık bir yıl sonra gerçekleşen FETÖ’nün hain darbe girişiminden sonra, uçağın düşürülmesinden sorumlu iki asker, Fethullahçı Terör Örgütüne üye olmaktan tutuklandı.

01 Aralık 2015: Rusya Başbakanı Merdeyev, Putin’in isteği doğrultusunda hazırlanan Türkiye’ye yaptırım paketini imzaladı. İki ülkenin ilişkileri tekrar yara aldı.

15 Temmuz 2016: Türkiye’de askeri darbe girişimi yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri destekli olduğu iddia edilen Fethullah Gülen Cemaati Türkiye’de darbe girişiminde bulundu. Türk Milletinin büyük çaba ve fedakarlıklarıyla girişim bastırıldı. Darbe girişimi boyunca 1.500’ü aşkın kişi yaralandı, 240 kişi hayatını kaybetti, Türkiye Büyük Millet Meclisi bombalandı.

15 Temmuz Darbe Girişimini Halk Püskürttü

20 Temmuz 2016: MGK’nın tavsiyesiyle 3 ay süreyle ‘Olağanüstü Hal’ ilan edildi. Bu durum tam 7 kez uzatıldı ve 18 Temmuz 2018’de kaldırıldı.

24 Ağustos 2016: Türkiye, ‘Fırat Kalkanı’ kod adıyla Cerablus’a sınır ötesi operasyon başlattı. Bölge IŞİD’den temizlendi, Terör koridoru engellendi.

19 Aralık 2016: Rusya’nın Türkiye Büyükelçisi Andrey Karlov, Ankara’da uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti.

11 Mart 2017: Türkiye Hollanda Krizi. Dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun referandum için Hollanda’da yapacağı mitingin, güvenlik gerekçesi ile iptalinin ardından patlayan kriz, iki ülke ilişkilerini derin şekilde yaraladı.

18 Mayıs 2017: ABD’nin İran’a nükleer programı nedeniyle uyguladığı yaptırımları delmekle suçlanan Reza Zarrab’a ABD’de dava açıldı.

Haziran 2017: Katar’da Ortadoğu’nun son yıllardaki en büyük siyasal krizi patlak verdi. Suudi Arabistan ve Mısır başta olmak üzere, çoğu Arap ülkesi, Katar’ın İran ile ilişkileri ve ülkenin yasa dışı silahlı örgütlere destek verdiği iddiası üzerine, Katar’la diplomatik ilişkilerini kestiğini açıkladı. Türkiye krizde, müttefiki Katar’ın yanında yer aldı. Türkiye Katar’a asker gönderme kararı aldı.

25 Eylül 2017: Kuzey Irak’ta ‘Bağımsızlık Referandumu’ yapıldı. Türkiye’nin çeşitli mercilerden bir iç güvenlik sorunu olarak nitelendirdiği bu olayda her fırsatta Irak’ın toprak bütünlüğü vurgulandı. Sonunda referandum yapılmasına rağmen karar askıya alındı.

08 Ekim 2017: Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ile vizeleri durdurma kararı aldı.

06 Aralık 2017: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını açıkladı. Diğer hiçbir ülke ve Birleşmiş Milletler gibi, Türkiye de bu kararı tanımadı.

23 Aralık 2017: Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı’nın Twitter’dan Fahreddin Paşa’ya zamanında kutsal emanetleri Türkiye’ye getirmesi nedeniyle hırsız ithamında bulunması sebebiyle, iki ülke arasında gerginlikler yaşandı.

21 Ocak 2018: Zeytin Dalı Harekatı başladı.

18 Mart 2018: Zeytin Dalı Harekatı’nın merkez hedefi Afrin kenti düştü.

12 Haziran 2018: Azerbaycan doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’nın (TANAP) projesinde ilk gaz akışı gerçekleşti.

09 Temmuz 2018: Cumhurbaşkanlığı seçiminde, seçimi ilk turda oyların salt çoğunluğunu alarak kazanan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 22 ülke liderinin de katıldığı törende yemin etti ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi resmen başladı.

25 Temmuz 2018: Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 10. BRİCS (*) zirvesine konuk olarak katıldı.

Ağustos 2018: 9 Aralık 2016’da PDY üyesi olmaktan tutuklanan, misyoner ve ajan Rahip Brunson,  Amerika Birleşik Devletleri’nin isteği üzerine serbest bırakılmayınca Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’ye yaptırım kararı alındığını açıkladı.

01 Ağustos 2018: Dolar kuru 5 TL’yi buldu.

Not: Son dört yılda yaşadığımız kriz, operasyon ve antlaşmaların en azından bir kısmını hatırladıysak, bunlar aklımızın bir köşesinde dursun. Şimdi biz, kronolojik sıranın sıkıcı ve baskıcı etkisinden sıyrılıp, daha genel bir şekilde ülkemizi inceleyelim.

(Yarın) Avrupa Birliği Meselesi

(*) BRICS: Beş önemli ülkenin İngilizce isimlerinin (Brasil, Russia, India, China, South Africa) baş harflerinden oluşan bir birliği ifade ediyor. BRICS ülkeleri dünya ekonomisinin yaklaşık beşte birini oluşturmaktadır.