İçinde bulunduğumuz Covid-19 salgını döneminde hepimiz ister istemez evlerimizde kalıyoruz. Bu süreç zarfında evimizde bir takım hobiler edinerek zamanımızı değerlendirmeye çalışıyoruz. Tam da bu döneme uygun bir konuyu ele almak istedik. El sanatları deyince aklımıza Ahşap oymacılığı, Ebru Sanatı, Dokumacılık, Hat Sanatı, Oya ve Nakış İşleme, Çinicilik, Bakırcılık, Çömlek ve Seramik Yapımı, Taş İşleme, Keçe Yapımı gibi dallar aklımıza geliyor. Ancak bu röportajımız çok ilgi çekici ve bizim için yeni diyebileceğimiz bir el sanatı hakkında konuşacağız. Japonya’dan dünyaya yayılmış bir el sanatı: KİRİGAMİ

Haber Ekspress: Merhaba Cem Bey, öncelikle bize kendinizden bahseder misiniz? El sanatları ile ilginiz nasıl başladı?

Cem Öngider: Ben Cem Öngider. Çeşitli özel kurumlarda İngilizce Öğretmenliği yaptım, yaklaşık olarak 4 yıldır kağıt katlama ve Kirigami sanatı ile uğraşıyorum. Uzun yıllar merakım bu tür sanatlardan biri olan “Book Folding” yani kitap katlama ile başladı. Kitap katlama sanatı ile ilk olarak İngiltere’ye gittiğimde tanıştım. Orada çok farklı kullanım şekillerini gördüm.

Ve döndüğümde çok ilgilenemedim. Ama hep aklımdaydı, 8 yıl sonra Book Folding ile ilgilenmeye başladım. Bu sanat kitabın sayfalarını tek tek belli bir sistemle katlayarak kitabın sayfalarının sonuçta bir figür, kelime, cümle gibi şekillendirilmesine dayanıyor. 5 yıl kadar bu sanatla uğraştıktan sonra 40 adet tasarımı içeren ve Book Folding yapımı tekniğini anlatan İngilizce ve Türkçe olarak bir kitap hazırladım. İsmini de daha kolay söylenebilmesi için Türkçe’ye uyarlamak istedim, kitap ve origami sözcüklerinden türettiğim “Kitagami” ismini verdim. Şu an online kitap sitelerinde e-kitap olarak bulunuyor. Buradan yola çıkarak da Kirigami ile tanıştım, çünkü Kirigami’de de katlama yapılıyor. Ve çok ilginç geldi, Origami’yi hepimiz biliriz, kağıdı katlayarak figürler, şekiller oluşturulması sanatı ve artık okullarda da beceri ve el sanatları eğitimi olarak müfredatta da bulunan ancak sadece okulda kalan bir çalışma oluyor.

Kirigami ise yaratıcılığın sınırlarını zorlayan bir el sanatı. Katlama, kesme, gerekirse yapıştırıcı kullanarak yapıştırma da yaparak sadece hayal gücünüzün sınırlandırdığı bir dünyaya girmiş oluyorsunuz.

Haber Ekspress: Yani Kirigami çok yönlü bir el sanatı.

Cem Öngider: Elbette. Tasarımı dediğim gibi sadece hayal gücünüzle sınırlı. El sanatından da öte tasarım ile ilgili her yönde kullanıma açık. Amerika’da New York’ta bulunan Ulusal Matematik Müzesi’nde Kirigami workshopları düzenleniyor, çünkü geometri açısından da çok önemli bu. Diğer kullanım alanlarına bakarsak örneğin mimari tasarımlarda, teknolojik tasarımlarda, özellikle nano teknoloji ile yeni üretilen şeffaf ve nano seviyede incelikte bir iletken olan Graphen bazlı elektronik devre teknolojisinde Kirigami tasarımı kullanılıyor. Sağlık ürünlerinde özellikle profesyonel sporcuların ya da fizik tedavi gören kişilerin kas ve eklemlerini korumak için geliştirilen bandaj gibi ürünlerde Kirigami tasarımları vardır. Elektronik devrelerde artık nano teknolojisi geliştirildiği için çok sık olarak Kirigami kullanılıyor. Aslına bakarsanız her gün gördüğümüz objelerde ya da ürünlerde Kirigami öyle ya da böyle hayatımızda. Mimari çalışmalar, heykeller, 3 Boyutlu çalışmalar gibi bir çok alanda kullanımı yaygın. Hatta uzay bilimlerinde örneğin uydu kanatlarında, ayakkabı tasarımlarına kadar çok geniş kullanım alanı var. Bir örnek daha vermek gerekirse aslında çoğu zaman gözümüzün önünde bulunuyor, doğum günü ya da partilerde kullanılan katlamalı, kesilmiş süslemelere dikkatli bakarsanız kirigami tasarımı olduklarını görürsünüz.

Kirigami Atölyesi’nde biz basit örneklerden yavaş yavaş eğlenceli ama daha komplike ve karmaşık sabır ve dikkat gerektiren çalışmalara geçiyoruz. Ve bu çalışmalar bir ders havasında olmuyor zira bir şeyler kesmek, biçmek, yaratmak, üretmek, ortaya bir ürün çıkarmak çocukların doğasında var. Biz de bunu yapıyoruz. Atölyemizde 2 ders saati olarak başladığımız çalışmalar öğrencilerin genelde teneffüse çıkmadan sıkılmadan blok ders halinde bitiriyorlar, ikincisi ellerindeki modeli bitirmek için çaba gösteriyorlar. Bu bizim için çok önemli bir kazanım.

Ayrıca öğrencilerimizin bu çabalarının yanında, takdir edilmeleri de çok güzel oluyor tabi ki. Japonya İstanbul Başkonsolosluğu Kültür ve Enformasyon Bölümü’nden bir davet aldık. Öğrencilerimizin yaptıkları çalışmaları görmüşler ve bir grup öğrencimizi bu yıl Nisan ayının son haftasında düzenleyecekleri çocuk şenliğine davet ettiler. Ancak Covid-19 salgını sebebiyle okullar kapandı ve tüm etkinlikler de iptal edildi bildiğiniz gibi, maalesef bu sebeple katılamadık. Fakat bu davet bile öğrencilerimi çok sevindirdi, beni gururlandırdı.

Haber Ekspress: Kirigami ile uğraştıklarından itibaren öğrencilerin gelişim kaydettiğinden bahsettiniz.

Cem Öngider: Kirigami’ye başlamak için öncelikle kişinin istekli olması gerekiyor. Lakin şu bir gerçek ki merak uyandırıldığı zaman herkes bir şekilde başlıyor. Bizim başlangıçta yaptığımız da bu yani merak uyandırmak. Etkinlik için de bu çalışmalar sonucunda bir ürün elde edeceğini gördüğü zaman öğrenci Kirigami’ye başlamaya karar veriyor. Çok ilginç geometrik modeller, hareketli kinetik modeller, 3 boyutlu tablolar, çerçeveler, 3 boyutlu mimari objeler, ışıklı 3 boyutlu katmanlı tablolar, optik iluzyon (görsel yanılsama) sağlayan modeller yapıyoruz. Matematik hesaplamalar, tasarım da yapıyoruz. Bütün bunları yaparken öğrenciler farkında bile olmadan birçok kazanım, beceri ve yetenek geliştiriyorlar. Her şeyi birebir yaparak öğreniyorlar, deneyimliyorlar. Kirigami Atölyemiz bir “Yaparak Öğrenme Atölyesi” halinde çalışıyor aynı zamanda.

Haber Ekspress: Öğrenciler Kirigami ile uğraşırken ne tür beceriler ediniyor? Kişisel Gelişime nasıl etkisi olur?

Cem Öngider: Kirigami sadece çocuklar ya da öğrenciler için değil yetişkinler için de kişisel gelişimi sağlayan bir uğraş vet tam anlamıyla bir terapi diyebilirim. Hem mental ve duyusal olarak, fiziksel beceri olarak geliştiriyor, hem de rahatlama sağmamıza katkısı büyük oluyor. Yurtdışında rehabilitasyon merkezlerinde terapi amaçlı workshoplar düzenlendiğini biliyorum. Ben dilerseniz Kirigami’nin kişisel gelişime ne gibi faydaları oluyor? Ne tür beceri ve kazanımlar sağlanıyor? tüm bunları başlıklar halinde açıklamaya çalışayım:

• Yaparak öğrenme (Öğrenmenin en etkili yolu. Deneyimleyerek yani yaparak öğrenmenin tüm aşamalarını yaşayarak, anında süreç hakkında bilgi ve beceri sahibi olmaktır. Uzun teorik anlatımlar yerine öğrenme, yaşayarak ve yaparak kazanılır).
• Odaklanma becerisi (Yaptığı işi dikkatle yapabilme, dikkatini yoğunlaştırabilme).
• Konsantrasyon gelişimi (Yoğun dikkatle yaptığı işi -kağıt kesme- neden yaptığını bilme ve sonucunu merak ederek ilgi ile yapma).
• Sabır (Kağıt kesme sanatı sabırlı olmayı ve sonuca dikkatle çalışılarak varılacağının öğretmenin en güzel yoludur).
• Öz disiplin (Başladığı işi bitirme becerisi).
• Küçük motor kasları becerisi (Keserek, katlayarak çalışırken el kasları en ince, en küçük parçalarla da çalışıldığı için çok iyi bir gelişim süreci sağlar).
• El – Göz Koordinasyonu (Kirigami çalışmalarında kesme ve katlama yapılırken hem el, hem de göz bir arada çalışmaya alıştırılır ve dengeli çalışmaları geliştirilir).
• 3 Boyutlu Düşünme becerisi (Kirigami bir kağıt ya da kartonu düz bir halden bir objeye, bir figüre, bir mimari yapıya dönüştürülebildiği için sürekli yapılacak bu çalışmalarda ise zihinsel gelişimde hayal gücünü güçlendirme, tasarım esnasında sonraki adımları ya da aklında oluşturduğu objeyi nasıl gerçeğe yansıtacağı tarzında gelişimler sağlayabilir).
• Tasarım (Kirigami örneklerini ve çeşitlerini deneyimleyerek, 3 boyutlu düşünme becerisi geliştirmenin de katkısıyla kendi tasarımlarını geliştirme ve gerçekleştirme yeteneği geliştirilir).

Haber Ekspress: Bu kazanımlar çok önemli. Peki, Kirigami Atölyesi’nde nasıl eğitim veriyorsunuz? Eğitimlerin süresi ve şekli nedir?

Cem Öngider: Beceri ve Tasarım Atölyeleri teşviki kapsamında açtığımız bir atölye olduğunu söylemiştim. Bu kapsamda açılabilecek en uygun maliyetli atölyelerin herhalde en başında geliyoruz. Çünkü sadece masaları ve sandalyeleri olan bir sınıf ve Kirigami Başlangıç Seti’ne ihtiyacımız oluyor ki bu setin içerisinde gerekli olan tüm malzeme mevcut. Yani Kirigami modellerini yapacağımız özel hazırlanmış model kartonları, maket bıçağı, yapıştırıcısı, cetvelleri vb. ile tam bir başlangıç seti. Başka bir şeye ihtiyaç olmuyor. Öğrenciler atölyeye gelirken bu seti de getiriyorlar, her seferinde bir model yapıyoruz ve evlerine götürüyorlar. Bu aileler için de bir teşvik oluyor. Atölye süresi 4-5 hafta, setin içindeki modelleri bu süre içerisinde bitiriyoruz. Eğlenceli ve öğretici bir atölye deneyimi yaşıyorlar.

Haber Ekspress: Kirigami Başlangıç Seti derken, öğrenciler bu seti nasıl temin ediyorlar? Atölye’ye katılmayanlar mesela evinde yapmak isteyenler bu seti nasıl bulabilirler?

Cem Öngider: Kirigami Başlangıç Seti benim atölye çalışmalarımızı daha programlı ve seviye atlayarak yapabilmemizi sağlamak için tasarladığım 3 çeşit olan bir set. Kirigami Başlangıç Seti 1, 2, 3 diye sıralanıyor. Bunlardan birisini seçerek Atölye’ye katılan öğrenciler bu seti kullanıyorlar.

Atölye’ye katılmayanlar için online satış mağazası olan Gittigidiyor.com sitesinden sipariş verme şansları var, kargo ücreti de yok ayrıca. Bu sette yer alan modelleri Youtube Paperarttürk kanalında bulunan “Nasıl Yapılır?” videolarını izleyerek daha rahat uygulayabilirler.

Haber Ekspress: Öğrenciler bu set ile tüm deneyimlemelerini rahatlıkla yaşıyorlar, çok güzel bir düşünce. Bu okulda bulunan Kirigami Atölyesi dışında başka şeyler de yapıyor musunuz?

Cem Öngider: Birçok çalışma var, özel okulda yaptığım İngilizce Öğretmenliği’ne bu sene atölye çalışmaları sebebiyle ara verdim. Kirigami üzerine yoğunlaştım, örneğin yetişkin Kirigami Atölyemiz var. Paperartürk / Instagram hesabı üzerinden tasarım çalışmalarım devam ediyor. Dileyen olursa Instagram hesabından çalışmalarımı görebilir. Merak edenler ayrıca Facebook, Twitter gibi sosyal medya araçlarından da Paperarttürk olarak çalışmalarımı takip edebilirler. Yetişkin atölyeleri sanıyorum normale döndükten hemen sonra başlayacak bu yüzden takipte kalmanızı tavsiye ediyorum.